کوکسیدیوز
کوکسیدیوز عفونت گوارشی ایجاد شده توسط انگل تک سلولی آیمریا Eimeria در دام و طیور است که در شرایط گرم و مرطوب، قفس غیر بهداشتی، استرس ناشی از بیماری، بار انگلی زیاد در محیط، سوء تغذیه و تغییرات محیطی ایجاد می شود. این انگل به سلول های روده حمله کرده و با ورود به آن ها و تکثیر در آنجا سبب پاره شدن و آسیب به مخاط روده می شود. این امر باعث مختل شدن هضم و جذب مواد غذایی و در نتیجه کاهش مصرف خوراک، کاهش وزن و مرگ و میر شده و خسارات اقتصادی زیادی به مرغدار وارد می کند. گونه های آیمریا بیشتر سکوم (روده کور) و روده کوچک را آلوده می کنند. انگل آیمریا میتواند طیف گستردهای از حیوانات از جمله انسان، پرندگان، سگ، گربه و دام را آلوده کند اما گونه انگل مسبب بیماری در هر حیوان متفاوت است. ضعف سیستم ایمنی و استرس از جمله عواملی است که حیوان را مستعد ابتلا کوکسیدیوز می کند.
چرخه تکثیر کوکسیدیا
کوکسیدیا دارای چرخه زندگی مستقیم است به این شکل که هیچ حیوان یا ارگانیسم دیگری در این چرخه شرکت ندارد. مراحل تکثیر آیمریا مثل سایر انگل ها دارای یک مرحله زندگی آزاد خارج از بدن حیوان و یک مرحله زندگی انگلی درون دستگاه گوارش حیوان است. طول چرخه زندگی آن ها ۲ تا ۴ هفته است و به نوع گونه ایمریا بستگی دارد. ساختار تخم مانند کوکسیدیا را اووسیت می نامند. این اووسیت ها دارای یک دیواره ضخیم هستند که از آنها محافظت می کند و نسبت به استرس های محیطی مانند مواد ضدعفونی کننده معمولی مقاوم می باشد. با این وجود آنها به وسیله حرارت (نور خورشید یا خشک شدن) یا سرمای شدید (یخ زدن) از بین میروند. اووسیت ها می توانند برای ماهها در خاک زنده بمانند. اگر شرایط مساعد باشد (گرما و رطوبت و اکسیژن)، اووسیت ها بالغ شده و هاگ تولید می کنند و عفونت زا می شوند. حیوانات اووسیت های عفونت زا را مصرف می کنند. هنگامی که اووسیت ها در روده حیوان میزبان شکسته شوند، تعداد زیادی انگل آزاد شده و به دیواره روده حمله می کنند. هر انگل به وسیله تکثیر غیر جنسی رشد می کند و حدود ۱۰۰ و یا بیشتر انگل تولید می کند این سلول ها پاره شده و انگل های آزاد شده به بخش های دیگر روده حمله می کنند. طی ۱۰ تا ۱۴ روز انگل ها به بیش از یک میلیون عدد افزایش می یابند. در این مرحله از عفونت، بخش هایی از روده پر از انگل شده و در سلول های جنسی حیوان میزبان نیز توسعه پیدا می کنند. اووسیت ها وارد مدفوع حیوان شده و چرخه زندگی آن ها دوباره تکرار می شود.
چرخه زندگی انگل آیمریا
علائم کوکسیدیوز در مرغ
- اسهال
- افسردگی (کز کردن)
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- اسهال خونی
- بی حالی
- چشم های افتاده-کدر یا براق
- شانه و غبغب رنگ پریده در پرندگان
- مرگ
از آنجا که کوکسیدیوز یک مشکل اقتصادی و بهداشتی بسیار مهم در صنعت است، برای رسیدن به کنترل موثر آن، مدیریت خوب و بهداشت ضروری است. حیوانات باید تا حد امکان در محیط تمیز و خشک نگهداری شوند. تجهیزات تغذیه و آبیاری باید تمیز و از آلودگی مدفوع محافظت شود. موثرترین برنامه کوکسیدیوز بر روی درمان های پیشگیرانه قبل از ظاهر شدن علائم بالینی تمرکز دارد. برای درمان یا پیشگیری از کوکسیدیوز از داروهای ضدکوکسیدیوز استفاده می شود که در دو شکل کوکسیدیوسید (انگل را از بین میبرد) و کوکسیدیواستات (رشد انگل را متوقف می کند) می باشند. این داروها شیمیایی یا سنتزی بوده و در گله هایی که گوشت، شیر یا تخم مرغ آن ها مصرف انسانی دارد ممنوع است چرا که باقیمانده این داروها وارد محصولات حیوان شده و سلامت انسان هایی که از آن مصرف می کنند را به خطر می اندازد. از طرفی ایجاد مقاومت های دارویی نسبت به این داروها باعث کاهش اثربخشی آن ها شده است به همین دلیل استفاده پیشگیرانه از ضدکوکسیدیوزها در خوراک حیوانات ممنوع است. نوع دیگر داروهای ضدکوکسیدیوز گیاهی است. ضدکوکسیدیوز گیاهی مشکلاتی مثل محدودیت یا ممنوعیت مصرف را ندارد و بدلیل پیچیدگی و تنوع ترکیبات فعال موجود در آن ها احتمال ایجاد مقاومت دارویی نسبت به آن ها بسیار کم است.
بهترین داروی ضد کوکسیدیوز
سیر بدون شک به عنوان یک ضد انگل قوی شناخته می شود. این اثربخشی به دلیل تنوع غنی از ترکیبات ضد انگلی سیر است. ماده فعالی که هنگام له شدن یا خرد شدن سیر ظاهر می شود آلیسین است. از طرفی سیر دارای اثرات قابل توجهی در تقویت سیستم ایمنی بدن است که این امر ایجاد عفونت زایی توسط انگل را نیز دشوار می کند. در کنار آلیسین، سیر سرشار از ترکیبات حاوی گوگرد مانند آجوئن و تیوسولفینات است که نقش مهمی در اثرات ضد انگلی آن دارند. این ترکیبات یکپارچگی سلولی انگل ها را به خطر می اندازد و فرآیندهای متابولیک آنها را مختل می کند. علاوه بر این، عصاره سیر می تواند باعث ایجاد استرس اکسیداتیو در انگل ها و آسیب سلولی قابل توجهی شود. این امر با افزایش تولید گونههای فعال اکسیژن (ROS) یا همان رادیکال های آزاد اتفاق میافتد که به نوبه خود به پروتئینها، لیپیدها و DNA سلولهای انگلی آسیب رسانده و مانع از اسپورولاسیون انگل شده و در نهایت منجر به تخریب آنها میشود. اما لازم بذکر است برای رسیدن به اثرات درمانی سیر، نیاز است تا پس از اندازه گیری ترکیبات موثره و کنترل کیفی آن، فرآوری های لازم بر روی آن انجام شده و در دوز مناسب و موثر تنظیم شود. لذا استفاده خودسرانه از آن هرکز توصیه نمی شود. داروی ضد کوکسیدیوز محلول در آب کوکسی فیت ال از ترکیبات موثره گیاهان جفت بلوط، سیر و آرتمیزیا تولید شده است که می تواند در درمان قطعی کوکسیدیوز موثر باشد. عصاره سیر موجود در داروی کوکسی فیت ال با درنظر گرفتن دوز موثره ضدانگلی ترکیبات فعال موجود در آن فرموله شده است. این دارو به شکل پودر مخلوط در خوراک ضدکوکسیدیوز “کوکسی فیت” نیز موجود است.
برای اطلاعات بیشتر ضد کوکسیدیوز کوکسی فیت اینجا را کلیک کنید و برای خرید محصول از این قسمت اقدام کنید.