معرفی تمام داروهای ضد کوکسیدیوز طیور

کوکسیدیوز طیور چیست؟

کوکسیدیوز یکی از بیماری های مخرب و زیان بار در میان پرندگان است که توسط انگل تک سلولی به نام ایمریا ایجاد میشود. این بیماری با صدمه به دیواره روده، بر هم زدن میکروبیوتای روده، التهاب و تغییر در قدرت جذب مواد مغذی موجب کاهش وزن گیری و تلفات شدید میشود.

گله ای که به بیماری کوکسیدیوز دچار شود، دچار بی اشتهایی و بی حالی میشود. طیور به صورت دسته ای در گوشه های سالن جمع میشوند و دچار مدفوع خون آلوده با رگه های سفید یا اسهال خونی-قهوه ای و در نهایت تعداد کثیری از آن ها میمیرند.

کوکسیدیوز طیور چگونه کنترل میشود؟

این بیماری با داروهای گیاهی و شیمیایی درمان میشود. دقت کنید که به هنگام استفاده از داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی ، معمولا لازم است از چندین دارو به صورت متناوب برای درمان کوکسیدیوز استفاده کنیم چرا که انگل ایمریا به راحتی در مقابل بسیاری از داروها مقاوم میشود. 

معرفی برنامه درمانی شاتل در درمان کوکسیدیوز طیور

یکی از روش هایی که برای جلوگیری از بروز مقاومت در برابر ضد کوکسیدیوزهای شیمیایی انجام میشود، برنامه شاتل است. در این روش طی دوره 1 تا 25 روزگی یک ترکیب شیمیایی خاص و از آن به بعد تا 45 روزگی از دارویی دیگر استفاده میشود. حدودا هر 4 تا 6 ماه یکبار نیز بایستی روتین درمانی گله عوض شود.

یکی از معضلات مهم استفاده از داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی هم همین برنامه های پیچیده، هزینه خرید چندین دارو و البته بروز مقاومت دارویی است که در ادامه راه حل آن را به شما ارائه میکنیم.

داروهای ضد کوکسیدیوز طیور چند دسته هستند؟

داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی طیور به دو دسته تقسیم میشوند: ضد کوکسیدیوز های یونوفوره و ضد کوکسیدیوزهای شیمیایی سنتتیک.

داروهای ضد کوکسیدیوز یونوفوره 

داروهای ضد کوکسیدیوز شاخه یونوفوره موادی هستند که از تخمیر دیواره قارچ ها به دست می آیند و با بر هم زدن تعادل یونی دو سوی غشای انگل عمل میکنند و به دسته تقسیم میشوند:

• داروهای ضد کوکسیدیوز یونوفوره تک ظرفیتی

موننسین و سالینومایسین معروف ترین داروهای ضد کوکسیدیوز یونوفوره تک ظرفیتی هستند.

داروی ضد کوکسیدیوز موننسین

داروی ضد کوکسیدیوز موننسین پرکاربردترین داروی ضد کوکسیدیوز در جوجه های گوشتی است. متاسفانه اگر این دارو اندکی از دوز تجویز شده بیشتر مصرف شود میتواند موجب فلجی موقت جوجه ها بشود. موننسین با داروهای تیامولین، اریترومایسین و سولفونامیدها تداخل دارد. در برخی گله ها استفاده از موننسین از هفته شانزدهم ممنوع است. موننسین تمایل جوجه ها را به غذا کم میکند و موجب کاهش وزن گیری در فصل تابستان میشود.

اگر داروی ضد کوکسیدیوز موننسین همزمان با آنتی اکسیدان دوکوین مصرف شود، می تواند مسمومیت کشنده ایجاد کند. موننسین برای اسب به شدت کشنده هستند.

داروی ضد کوکسیدیوز سالینومایسین

سالینومایسین یکی دیگر از داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی یونوفوره تک ظرفیتی است. مصرف سالینومایسین در طیور تخم گذار، بوقلمون و تک سمی ها ممنوع است. همچنین نباید با سایر کوکسیدیواستات هایی که اثر مشابه دارند استفاده شود.

سالینومایسین با تیامولین به شدت تداخل دارد و میتواند موجب مرگ و مسمومیت شود.

• داروهای ضد کوکسیدیوز یونوفوره تک ظرفیتی گلیکوزیدی

مادورامایسین پر کاربرد ترین داروی این گروه است.

داروی ضد کوکسیدیوز مادورامایسین

مادورامایسین نیز یکی از داروهای ضد کوکسیدیوز یونوفوره است. مادورامایسین به شدت برای نشخوار کننده ها کشنده است و موجب تلفات می شود. همچنین با تیامولین و آنتی اکسیدان دوکوین تداخل دارد.

• داروهای ضد کوکسیدیوز یونوفوره دو ظرفیتی

لازالوسید محبوب ترین داروی ضد کوکسیدیوز از گروه یونوفوره های دو ظرفیتی است

داروی ضد کوکسیدیوز لازالوسید

داروی ضد کوکسیدیوز لازالوسید یکی از داروهای یونوفوره است که در صورت رعایت نکردن دوز دقیق میتواند باعث مسمومیت، فلجی و مرگ شود. لازالوسید با کلرامفنیکل تداخل دارویی دارد. مصرف لازالوسید به دلیل افزایش مصرف آب باعث افزایش رطوبت بستر میشود.

کوکسیدیواستات های شیمیایی

کوکسیدیواستات های شیمیایی در محیط آزمایشگاه و به صورت صنعتی تولید میشود. مکانیسم اثر کوکسیدیواستات ها متنوع است و در چهار دسته کلی زیر خلاصه می شود:

• جلوگیری از تنفس میتوکندری

داروی ضد کوکسیدیوز کلوپیدول

اگرچه داروی ضد کوکسیدیوز کلوپیدول میتواند به خوبی چرخه انگل را مهار کند اما به سرعت مقاومت دارویی ایجاد میکند.

• جلوگیری از ساخت اسید فولیک

سولفونامیدها

ایمریا از پی آمینو اسید بنزوئیک محیطی برای تولید اسید فولیک استفاده می کند. سولفونامیدها ساختاری مشابه با پی آمینو اسید بنزوئیک دارد و با ورود به سلول انگل ها مانع از ساخت اسید فولیک میشوند. در نتیجه بسیاری از مکانیسم های سلولی انگل مختل می شود و میمرد. نکته منفی در مورد سولفونامیدها این است که به دلیل اثر باقی مانده، دوره پرهیز از مصرف طولانی دارند و مصرفشان در بسیاری از کشورها ممنوع شده است. در آمریکا فقط تحت شرایط خاص و برای آلودگی های شدید استفاده میشود.

• رقابت در جذب با تیامین

داروی ضد کوکسیدیوز آمپرولیوم

داروی ضد کوکسیدیوز آمپرولیوم آنتاگونیست ویتامین B1 است و مانع از تشکیل تیامین پیروفسفات مورد نیاز انگل میشود. در نتیجه بسیاری واکنش های انگل ایمریا را مختل میکند. 

متاسفانه مصرف بی رویه از آمپرولیوم موجب بروز مقاومت گسترده در برابر این دارو شده است و مصرف آن به تنهایی عملاً بی اثر شده است.

• ساز و کار ناشناخته

داروی ضد کوکسیدیوز دیکلازوریل

دیکلازوریل بر مراحل جنسی و غیرجنسی برخی ایمریاها اثر می گذارد اما بر ایمریا ماکسیما اثری ندارد. اگر بیش از دو دوره متوالی از داروی ضد کوکسیدیوز دیکلازوریل استفاده شود، دارو بی اثر خواهد شد.

دیکلازوریل نباید به صورت همزمان با تولترازوریل مصرف شود.

داروی ضد کوکسیدیوز نیکاربازین

نیکاربازین نیز یکی دیگر از داروهای ضد کوکسیدیوز است که مکانیسم اثر آن به صورت دقیق مشخص نشده است. نیکاربازین نباید با هیچ داروی ضد کوکسیدیوز دیگری به صورت همزمان مصرف شود.

معایب داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی طیور چیست؟

مکانیسم اثر محدود داروهای ضدکوکسیدیوز

انگل ایمریا گونه های مختلفی دارد و هر گونه روی یکی از بخش های روده تاثیر می گذارد. متاسفانه داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی طیور غالبا روی یک یا دو گونه موثرند. در نتیجه آلودگی همزمان به چند گونه را کنترل نخواهند کرد. 

ممنوعیت داروهای ضد کوکسیدیوز

متاسفانه باب است که از اضافه کردن ضد کوکسیدیوزهای شیمیایی با دوز پیشگیری به آب و غذای طیور استفاده شود. این کار موجب مقاومت دارویی، بی اثر شدن درمان ها  و افزایش تلفات در دوره های بعدی درگیری میشود. استفاده پیشگیرانه از داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی در بسیاری کشورها از جمله سوئد ممنوع شده است.

قیمت داروهای ضد کوکسیدیوز

همانطور که پیشتر گفته شد هزینه های خرید چند دارو برای دوره های درمانی مختلف و به کارگیری شیوه های پیچیده ی استعمال داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی یکی دیگر از معضلات استفاده از آن هاست.

محدودیت داروهای ضد کوکسیدیوز

همه داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی دوره پرهیز از مصرف دارند. یعنی تا مدتی در شیر، گوشت و تخم مرغ باقی میمانند. 

خطرات زیست محیطی ضدکوکسیدیوزها

داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی با طبیعت سازگار نیستند. استفاده از بسیاری داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی در بسیاری از کشورها منع مصرف دارند. برای مثال مصرف نیکاربازین و آمپرولیوم در اتحادیه اروپا و ترکیبات یونوفوره در آمریکا ممنوع است.

عوارض داروهای ضد کوکسیدیوز

بسیاری از داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی عوارض و تداخلات جدی و خطرناک دارند.

داروی جایگزین داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی چیست؟

خوشبختانه گروه تحقیق و توسعه شرکت ماکیان دام پارس پس از سالها تلاش بی وقفه توانستند دارویی کاملا طبیعی برای مبارزه با بیماری کوکسیدیوز ابداع کنند. داروی کوکسی فیت که به صورت پودر و مایع (داروی کوکسی فیت ال) فرموله شده و تولید انبوه رسیده است توانسته تمام موانعی که پیش از این توسط داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی ایجاد شده بود را کنار بزند و بدون ایجاد تداخل، عوارض، باقی مانده و مقاومت دارویی به صورت کنار بزند و برای پیشگیری و درمان این بیماری مهلک موثر واقع شود.

میتوانید برای اطلاعات بیشتر به مقالات علمی تاثیر کوکسی فیت بر تریکوموناس کبوتر ، ضد کوکسیدیوز گیاهی کوکسی فیت و ضد کوکسیدیوز گیاهی کوکسی فیت ال مراجعه کنید.